Japanse humor (deel 4).

De originele teksten zijn onder de link te vinden.

Dit is een tekening van Hokusai (1760 – 1849: website;  of  ook deze website) , die een voorloper wordt beschouwd van wat nu “manga”  en “anime” is gaan heten. Ik heb wat lijnen harder moeten aanzetten, omdat anders de tekening niet duidelijk zou zijn geweest. Om dezelfde reden is er kleur aan toegevoegd. Ik had het liever niet gedaan; het gaat ten koste van de kwaliteit van de tekening, maar zonder mijn hand hierin zou er weinig te zien zijn geweest. Excuses aan de kunstenaar!

Blyth vindt de tekening een beetje kunstmatig. Twee langnekkige monsters (rokurokkubi)  roken pijp. De linkse (de ouwe) probeert een samisen-speler   schrik aan te jagen. Dat lukt haar (een rokurokkubi is altijd vrouwelijk) niet, omdat de speler blind is. Een handelaar (of een oogarts?) probeert een drieogige man een bril te verkopen! Maar wat zit er in het potje dat de drieogige man aan het koken is? Blyth besluit dan dat uit de tekening veel humor spreekt, maar dat de tekening menselijke warmte mist.

Spitsvondig.

Er was eens een jongen die nergens voor deugde. Hij at zijn eten en ging dan naar boven naar zijn kamer om er niks uit te voeren. Zo kwam het dat zijn vader uiteindelijk kwaad op hem werd, en zei: “Luister eens, beste jongen, wat denk je met op bed te gaan liggen, zo vlug je gegeten hebt, op te schieten? Dat is een verschrikkelijke gewoonte die je je hebt aangewend. Waarom ga je niet wat geld verdienen door voor iemand te gaan werken?” De zoon antwoordde: “Dat had ik ook zelf al bedacht!” De vader vroeg hem toen: “Zo, wat wil je dan gaan doen?” Daarop zei de zoon (spitsvondig): “Ik denk erover een os te worden om voor een kar te worden gespannen.”

(uit: Hitokuchi Manjuu (kookboek?), gepubliceerd in 1802, door Sakuragawa Jihinari:  schrijver en entertainer)

Blyth geeft als uitleg dat het om het volgende Japanse spreekwoord gaat:  als je meteen na een maaltijd erbij gaat liggen, zul je een koe (os) worden. Het spreekwoord heeft waarschijnlijk betrekking op het langdurig herkauwen van voedsel door een koe (os). Vergelijk dit met de  acedia – grappen (extreem lui ; acedia in een ander Marokkaans volksverhaal; of acedia uit de Libro de buen Amor   etc.). Tegenover de positieve notie, die men heeft ten aanzien van reizen, bestaat een negatieve reactie: het zich op zijn kamer opsluiten en het zich volstrekt afzonderen van de wereld om zich heen (hikikomori) . In Japan denkt men dat dit vooral een Japanse reactie op werkdruk is, maar ook onder Nederlandse studenten bestaat deze houding tegenover de buitenwereld. En in Amerika weet Homer er ook wel weg mee. 

Uit: Beschryving en geschiedenis van Japan, Engelbert Kaempfer (geneesheer van het Hollandsche gezantschap na ‘t Hof van den Keyzer), uitgegeven door Jan Roman de Jonge, Boekverkoper in de St Luciesteeg tussen de Weesplaats en de Kalverstraat, Amsterdam, jaar 1733:

De acteurs... 

.... zijn doorgaans jonge meisjes uit bordelen, en jongens en kinderen uit de straten die de kosten voor de plechtigheid betalen. De meisjes, jongens en kinderen zijn prachtig gekleed, in lange mantels (tabbaart) van zijde in allerlei kleuren, die te maken hebben met de karakters die ze voorstellen. En inderdaad, je moet toegeven dat in het algemeen zij hun rollen zo  vrijmoedig en met de behendigheid die het spel vraagt, spelen, dat ze niet gemakkelijk beter vertolkt zouden kunnen worden, zelfs niet als je hun prestaties zou vergelijken met die van Europese artiesten (Comedianten). De straten die voor de kosten moeten betalen, organiseren het schouwspel als volgt. Aan de stoet vooraf gaat een banier of een zonnescherm, gemaakt van zijde, waarop de beschermheilige (beschermschut) van de straat staat afgebeeld. Boven de titel (naam) staat op een schild met grote letters de naam van de straat geschreven. Achter het banier lopen de muzikanten, die gemaskerd zijn en bijzondere kledij dragen. De muziek bestaat zowel uit zingen als uit muziek van instrumenten. De muziekinstrumenten zijn voornamelijk fluiten (verschillende soorten) en kleine trommels. Af en toe zijn er ook grote trommels, cimbalen en klokken, tussen de bedrijven door te horen. De muziek klinkt mechanisch en is niet om aan te horen, slecht en jammerlijk….etc.

De Optocht.

Acht praalwagens (triomfwagens) getrokken door ossen in verschillende kleuren, heel natuurlijk om te zien, en door acht mooi geklede jongens gemend. Op deze wagens stonden een tsubaki boom in bloei (camelia), een berg bedekt met bomen en een wildernis aan  bamboes  waarin op een ladder een tijger lag. Verder

 waren er  in een hoop stro een ganzenboom (waarschijnlijk de eendenpootboom  door Kaempfer voor het eerst gezien in Japan in 1693!) met wortels en takken, en een walvis onder een klip (overhangende rots) half onder water.  In de staart van de optocht was er een andere berg, waar bovenop een jongen stond, fantastisch aangekleed, onder een abrikozenboom in volle bloei. Deze berg werd weer voortgetrokken door jongens.

Ik kan er niets aandoen, maar ook na het stuk verschillende keren overgelezen te hebben, blijf ik in dubio over of de ossen nu jongens zijn, of dat de jongens ossen zijn: zie origineel op het einde van de afgedrukte tekst, 3. Uytkomst.