De verhaspeling

  

De verhaspeling van het geloof in het Woord.

 

Dit is een pittige tekst, maar als je nauwkeurig leest, dan heb je ook wat!  Het is niet alleen poëtisch, maar er verschuilt zich daarachter een diepere betekenis, niet een, maar zelfs meer dan een: twee! Zonder het commentaar zal de gewone lezer er niets van begrijpen! De olifant staat symbool voor geluk, terwijl de tijger staat voor ongeluk. Een beschreven tijger moet ongeluk afweren. Er bestaan Indonesische afbeeldingen van tijgers die met mooie islamitische teksten zijn gekalligrafeerd met de bedoeling het kwaad buiten de deur te houden, bijvoorbeeld de koloniale heersers.

Om een animatie te zien van onderstaande wajangsketch kunt u hier klikken: de verhaspeling.  Maar het is aan te bevelen eerst de tekst te lezen, en pas daarna de animatie te gaan zien!

Vooraf een spreekwoord: Bij de dood van een olifant blijven zijn slagtanden achter, bij de dood van een tijger blijven zijn strepen achter, bij de dood van een mens blijft zijn naam achter.  Betekenis: mensen worden herinnerd om hun daden. (1)
 
Cepot: [Geen woorden maar…] daden! Mensen en hun daden... Daar bestaat toch een spreekwoord over: “Een olifant…een olifant sterft…,” dat betekent zoveel als… , “een olifant gaat dood, een tijger. streept, stript. sabel-slag-tanden.” Dat betekent… dat iemands daden door de tijger worden geslacht-tand als olifantsstrepen. Ja, dat is het, zo luidt het spreekwoord! Wat staan jullie daar te lachen. Heb je soms de slappe lach?
Muzikanten: Dat is helemaal niet juist, dat is belachelijk. Het klopt helemaal niet… slaat nergens op. Hahahaha.
Cepot: Hoe bedoel je, belachelijk. Zo luidt het spreekwoord nu eenmaal, toch? “Olifant dood, tijger streept [strips] slagtanden, de tijgerstrepen worden de slagtanden van de olifant.” Dus een olifant met slagtanden heeft tot resultaat dat de gestreepte tijger iemands daden wordt. Kortom, mensen hebben slagtanden.(2)
Muzikanten: Wat een onzin! Loop toch weg…
Cepot: Hoe gaat het spreekwoord dan wel, hè?
ASEP ANA [een van de muzikanten]: Het spreekwoord luidt aldus, en iedereen begrijpt meteen wat er is bedoeld …
Cepot: Ga je gang en corrigeer me maar als ik het bij het verkeerde eind heb, maar als je dat doet, moet je zeggen hoe het spreekwoord dan wel luidt.
ASEP ANA: “Een dode olifant laat zijn slagtanden achter.”
Cepot: Oké, en verder…
ASEP ANA: “Een dode tijger laat zijn strepen achter, en een dode laat zijn daden na aan de staat, zijn etnische gemeenschap (3), en zijn geloof.”
Cepot: Op gevoel wilde ik precies hetzelfde zeggen. Op mijn gevoel af bracht ik het tot: “…een olifant maakt tijgerstrepen tot slagtanden …”. [Asep Ana loopt bulderend van de lach weg] Wacht nou eventjes, wat vind jij hiervan? Ewon! [Een andere muzikant] Help jij me nou eens? Heb ik het bij het verkeerde eind?
EWON: Luister! “Een dode olifant laat grote oren na!” Dat is het: luister dan toch

eens!
Cepot: Idioot, waarom heb je het nu ineens over oren!
EWON: Kom toch! Je weet toch wel dat een olifant grote oren heeft! En “als een kikker dood gaat dan laat hij zijn grijns en zijn priemende ogen na, terwijl mensen hun hoeden, ploegen en fluiten achter laten.” Vooruit, corrigeer me maar als ik het bij het verkeerde eind heb!
Cepot: Wat ben jij toch een eikel. Met jou kom ik geen stap verder. Laten we de Rebab- muzikant maar eens te hulp roepen. Hij is een belezen man, en nog oud bovendien.
ENDI: Wil je de hele waarheid, en niets dan de waarheid?
Cepot: De hele waarheid! Zeg op! Zit daar niet zo alsof je nu al moe bent!
ENDI: De waarheid is dat olifanten en tijgers niet dood

gaan, omdat hun bazen ze slaan. Ik zag eens jongens jachtend achter hun schapen aan rennen. Zelfs voor musici is het leven soms hard. Stel je eens voor te moeten zaklopen van Jelekong naar Dayeuh Kolot…. [Alle muzikanten lachen.]
Cepot: Heb ik je gevraagd een verhaaltje te vertellen? Wat moet dit voorstellen? Het gaat om een spreekwoord, dummy. En dan heb jij het ineens over zaklopen. Dan maar eens bij de jenglong speler mijn geluk beproeven, die daar achter op het toneel. Help mij eens dit spreekwoord juist te recapituleren. Please?

ENGKUS: Je bedoelt dat van de “dode olifant”?

Cepot: Precies! Die bedoel ik.
ENGKUS: Zó, bedoel je? [Maakt een gebaar alsof hij heel dik is.]
Cepot: Hè? Leg dat eens uit?
ENGKUS: De dode olifant… Beste kerel,  zegt Cece (4) tot Oman (5): ‘ze zeggen dat jij, Oman, er niet van houdt dat de mensen zeggen dat je lijkt op een olifant’, maar als Oman dat hoort, wordt hij niet kwaad, maar hij antwoordt Cece: ‘Je kunt je er niet druk om maken, omdat dat nou precies is wat de mensen van je verwachten.’
Cepot: Maar wat is er met de tijger gebeurd?
ENGKUS: Er zijn er die zeggen dat hij dood is, anderen zeggen van niet, maar ik heb het zelf nog niet kunnen vaststellen. Als je tijd hebt, zouden we misschien een bezoekje kunnen brengen aan de tijger?
Cepot: Nu?
ENGKUS: Ja.
Cepot: Vooruit met de geit.
ENGKUS: Laten we gaan!