De vrolijke thuiskomst (Plautus 1).
Uit:
Panegyris:
(ze doen het met succes)
Nee, niet daar, dat is jullie plaats. Ik ga hier zitten op
de kruk.
Wacht – een kussen –
Wat een zorg! Zo zit ik zacht genoeg; ga zitten.
Want wie zou naar billijkheid ons liever zijn dan u, papa?
En natuurlijk ook de mannen, met wie u onze echtverbintenis hebt gewild, zijn
ons lief boven alles.
Jullie gedraagt je als nobele vrouwen: jullie eert je
afwezige mannen precies alsof ze aanwezig waren.
Onbekend met vrouwenzaken en hun zeden wend ik me tot jullie als een leerling
tot zijn meesters. Welke kwaliteiten moet de beste huisvrouw hebben? –(als
zijn dochters elkaar verwonderd aankijken) – Maar je moet het me beiden
zeggen.
Zó dat, als ze over straat loopt, alle kwade tongen zwijgen
en ze niemand reden geeft haar te bekladden.
Panegyris
Met onwillige honden, vader, is het dwaas op jacht te gaan;
trouwen met een onwillige vrouw is trouwen met een vijandin.
Panegyris:
Wel, we moeten ons schikken naar zijn wensen, ’t is zijn
vaderlijke macht. Door met hem te vleien, niet door verzet, is ‘t, hoop ik, dat
hij zwichten zal; ons verzetten is onmogelijk zonder schande en zware schuld.
Ik tenminste doe het niet en ‘k raad het jou ten sterkste af. Maar we smeken
hem ons niet van onze mannen te laten scheiden, want ik ken hem: hij is zeker
te vermurwen.
……..
Pamphila (spitst haar oren):
Ja, het was de stem van vader, die me in de oren klonk.
Panegyris (glurend):
Ja, hij is het!
--Gauw erheen en hem verrassen met een kus!
(ze doen het met succes)
(ze doen het met succes)
Pamphila:
Dag papa!
Antipho (vader, weert hen af, droog en nuchter)
Dag allebei – toe, zo is ’t goed; ga zitten nu!
Pamphila (beiden omhelzen hem nog eens)
Toe dan, een kus!
Antipho:
Ik heb genoeg van jullie gekus.
Panegyris:
Hoezo, papa?
Antipho (turend
naar hun betraand gezicht)
Omdat mijn ziel voldoende gepekeld is met jullie zoute
tranen.
Pamphila (troont hem mee naar de canapé)
Ga zitten, hier, papa.
Antipho
Nee, niet daar, dat is jullie plaats. Ik ga hier zitten op
de kruk.
Panegyris
Wacht – een kussen –
Antipho
Wat een zorg! Zo zit ik zacht genoeg; ga zitten.
Pamphila (komt aandragen met een kussen)
Kom papa!
Antipho
Is ’t nodig?
Panegyris
Ja.
Antipho
Ik zwicht al; -- nou, zo is ’t genoeg!
Pamphila
Dochters kunnen zich om hun vader nooit te veel bekommeren.
Want wie zou naar billijkheid ons liever zijn dan u, papa?
En natuurlijk ook de mannen, met wie u onze echtverbintenis hebt gewild, zijn ons lief boven alles.
AntiphoWant wie zou naar billijkheid ons liever zijn dan u, papa?
En natuurlijk ook de mannen, met wie u onze echtverbintenis hebt gewild, zijn ons lief boven alles.
Jullie gedraagt je als nobele vrouwen: jullie eert je
afwezige mannen precies alsof ze aanwezig waren.
Pamphila
Vader, ’t is uit goed fatsoen dat wij hen in ere houden, die
ons namen als gezellin.
Antipho (rondspiedend)
Is hier soms een buitenstaander, die ons onderhoud op kan
vangen?
Panegyris (kijkt verbaasd)
Niemand behalve wij en u.
Antipho
Luister dan aandachtig nu!
Onbekend met vrouwenzaken en hun zeden wend ik me tot jullie als een leerling tot zijn meesters. Welke kwaliteiten moet de beste huisvrouw hebben? –(als zijn dochters elkaar verwonderd aankijken) – Maar je moet het me beiden zeggen.
Onbekend met vrouwenzaken en hun zeden wend ik me tot jullie als een leerling tot zijn meesters. Welke kwaliteiten moet de beste huisvrouw hebben? –(als zijn dochters elkaar verwonderd aankijken) – Maar je moet het me beiden zeggen.
Pamphila
Wat bezielt u dat u hier komt vragen, hoe een vrouw moet
zijn?
Antipho
Wel, ik zoek een vrouw voor mij, nu jullie moeder is
overleden.
Pamphila (na een pijnlijk zwijgen)
Pa, u vindt er heel gemakkelijk een, die slechter is dan
onze moeder, eentje die van slechtere kwaliteit is. Maar een betere vindt u nergens;
zelfs de zon ziet er niet zó een.
Antipho
En toch vraag ik ’t je en je zuster.
Pamphila (aarzelend)
Nou ja – ‘k weet wel, hoe ze zou moeten zijn, als ze – naar
mijn smaak zal zijn.
Antipho
Dat wou ik weten, hoe ze naar jouw smaak moet zijn.
Pamphila
Zó dat, als ze over straat loopt, alle kwade tongen zwijgen
en ze niemand reden geeft haar te bekladden.
Antipho (tot Panegyris)
Nu is ’t jouw beurt; wat zeg jij?
Panegyris
Ja, wat wilt u dat ik zeg?
Antipho
Waaraan men ’t gemakkelijkst zien kan, of een vrouw
rechtschapen is.
Panegyris
Als ze de kans heeft kwaad te doen en zich bedwingt het niet
te doen.
Antipho (tot Pamphila)
Niet kwaad – Nu jij weer: wat is beter: ’n meisje nemen of
een weduwe?
Pamphila
Zóver als mijn wijsheid reikt, moet men maar van twee kwaden
’t minste kiezen….als het moet.
Antipho
Hoe kan een vrouw een fout vermijden?
Pamphila
Als ze alle dagen oppast dat ze nu niet iets doet, waarvan
ze morgen spijt zal hebben.
Antipho (tot Panegyris)
Wat zeg jij? Wie lijkt jou verreweg de wijste vrouw te zijn?
Panegyris
Zij die, als alles haar meezit, blijft wie ze is, en die
gelaten draagt (’n snik) als het haar slechter gaat dan eerder.
Antipho
Nou, ik heb jullie mooi op de proef gesteld om jullie
karakter vast te kunnen stellen. Maar de reden dat ik hier kom en jullie
spreken wil, is deze: al mijn vrienden raden me aan om jullie weer in huis te
nemen.
Pamphila
Het gaat hier om óns welzijn en wij raden u dat af: óf u had
ons niet moeten geven aan een man, die u niet aanstond, óf u doet nu onrecht,
vader, ons te scheiden van ze (onze mannen) nu ze weg zijn.
Antipho
Moet ik dulden dat mijn dochters zijn getrouwd met
bedelaars?
Pamphila
Maar die bedelaar is mij dierbaar als een prins aan haar
prinses; mijn gevoelens zijn gelijk of ik arm of rijk ben.
Antipho
Hechten jullie dan nog waarde aan bandieten en bedelaars?
Pamphila
U hebt ons toch uitgehuwelijkt aan een mán, niet aan zijn
geld?
Antipho
Waarom wacht je nog op hen, die al drie jaar vertrokken
zijn? Kies in plaats van ’n miserabele toch een schitterende partij.
Panegyris
Met onwillige honden, vader, is het dwaas op jacht te gaan;
trouwen met een onwillige vrouw is trouwen met een vijandin.
Antipho
Ben je geen van bei besloten om je vaders zin te doen?
Panegyris
Maar die doen we nu; want we wensen niet te scheiden van de
mannen die u ons gegeven hebt.
Antipho (hij staat op)
Adieu, Ik zal het mijn vrienden zeggen.
Commentaar.
Je vraagt je af belast met de zeden en normen van vandaag
waarom dit grappig zou zijn. Een analyse van de tekst in het schema van vijf stappen zoals ik dat nu al een paar keer heb gedaan, kan
dit ophelderen. De eerste stap is de beginsituatie: de vader verwacht dat de
armoede zal toeslaan en wil daarom zijn twee dochters opnieuw uithuwelijken. De
tweede stap houdt in dat de vader met de dochters in overleg gaat om hun zijn
plannen voor te leggen. De derde stap is de reactie van zijn dochters die er
niets voor voelen om aan zijn wensen tegemoet te komen. Dat draait erop uit
(vierde stap) dat de vader beschaamd aan zijn vrienden moet zeggen dat zijn dochters
er niets voor voelen om opnieuw te trouwen. De vijfde stap bestaat eruit te
achterhalen welk symbool in dit verhaaltje een belangrijke rol speelt en dat
kan eigenlijk maar een voorwerp zijn: de bank (canapé) of kruk. Wie op het
hoogste plekje plaats neemt heeft autoriteit. De vader neemt op de kruk plaats
en wil zelfs geen kussens accepteren. Kortom, hij laat zich niet gelden en dat
vonden Romeinen grappig.
Je vraagt je af belast met de zeden en normen van vandaag
waarom dit grappig zou zijn. Een analyse van de tekst in het schema van vijf stappen zoals ik dat nu al een paar keer heb gedaan, kan
dit ophelderen. De eerste stap is de beginsituatie: de vader verwacht dat de
armoede zal toeslaan en wil daarom zijn twee dochters opnieuw uithuwelijken. De
tweede stap houdt in dat de vader met de dochters in overleg gaat om hun zijn
plannen voor te leggen. De derde stap is de reactie van zijn dochters die er
niets voor voelen om aan zijn wensen tegemoet te komen. Dat draait erop uit
(vierde stap) dat de vader beschaamd aan zijn vrienden moet zeggen dat zijn dochters
er niets voor voelen om opnieuw te trouwen. De vijfde stap bestaat eruit te
achterhalen welk symbool in dit verhaaltje een belangrijke rol speelt en dat
kan eigenlijk maar een voorwerp zijn: de bank (canapé) of kruk. Wie op het
hoogste plekje plaats neemt heeft autoriteit. De vader neemt op de kruk plaats
en wil zelfs geen kussens accepteren. Kortom, hij laat zich niet gelden en dat
vonden Romeinen grappig.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten